Historie z doliny Wagu

09 marca 2019

Przygotowała: Miloslava Ożdżeńska

1. Plan zamku Vršatec z naniesioną ilustracją Subedeja-bagaatura

Odziani w pikowane, wojłokowe kubraki, spodnie i buty oraz futrzane czapki z nausznikami, zaś uzbrojeni w łuki i różnego rodzaju białą broń dotarli na koniach do granic Europy Wschodniej. Mowa o niezwykle zdyscyplinowanej i ściśle zhierarchizowanej armii Imperium Mongolskiego, której dowódcą był Batu-chan (1205-1255), wnuk słynnego władcy Czyngis-chana (zm. 1227 r.). Około 1240 r. założył on w zachodniej części imperium swojego dziada, państwo mongolskie o nazwie Złota Orda, której armia wyruszyła na Zachód i podbiła Ruś Kijowską. Strategia inwazji Mongołów, którzy posiadali jednostki wywiadowcze informujące m.in. o pokrewieństwie i innych stosunkach królów europejskich, została podzielona na kilka faz, szczegółowo opisanych przez jednego z dowódców armii, Subedeja-bagaatura.

2. Subedej-bagaatur na chińskiej ilustracji z początku XVI w.

Legion północny składający się z ok. 20 000 jeźdźców miał dokonać inwazji na Polskę i Czechy oraz jego zadaniem było zwerbowanie polskiego księcia Henryka II Pobożnego i jego sprzymierzeńca króla czeskiego Wacława I. Zaś celem legionu południowego była zbrojna napaść na Królestwo Węgier. Tak jak zamierzono, 13 lutego 1241 r. armia Imperium Złotej Ordy splądrowała polskie miasto Sandomierz, 22 marca Kraków, a 9 kwietnia w bitwie pod Legnicą zginął książę Henryk II Pobożny, który stanął na czele koalicji wojsk wielu księstw polskich. Wygrana bitwa z Polakami umożliwiła Mongołom wyruszenie na Węgry.

W tym czasie, na tronie Królestwa Węgier zasiadał Bela IV, który po zajęciu Kijowa przez Złotą Ordę zaczął przygotowywać się do walki i podjął decyzję o budowie zamków obronnych, w tym zamku Vršatec położonego w regionie miasta Trenczyn. Był to jeden z najwyżej położonych zamków obronnych na wysokości 725 m.n.p.m. wybudowany na trudno dostępnych skałach wapiennych. Podstawą grodu był górny zamek z wewnętrzną wieżą, która była dominującym obiektem obronnym całego kompleksu. Ostatecznie, wojsko Złotej Ordy nigdy nie dotarło w rejony zamku Vršatec , zaś przemierzyło pasma gór karpackich, po drodze spaliło miasto Vacov i stoczyło 11 kwietnia decydującą bitwę na równinie Mohi nad rzeką Sajó, w wyniku której armia węgierska przestała praktycznie istnieć. Jednak pewna wiadomość zatrzymała Mongołów przed dalszą ekspansją Europy. Mianowicie, na wieść o śmierci ówczesnego władcy imperium Mongolskiego - Ugedeja, trzeciego syna Czyngis-chana, Batu-chan wycofał swoje wojska by być obecnym przy podziale Imperium.

3. Plan bitwy na równinie Mohi 4. Kurhan upamiętniający bitwę na równinie Mohi

Pod koniec XIII w. zamek Vršatec stał się własnością węgierskiego szlachcica Matúša Čáka. W 1680 r. zamek został spalony, zaś po rekonstrukcji 27 lat później został wysadzony w powietrze i już nigdy go nie odbudowano. Do dziś pozostały jego ruiny, które otulone są przez bujny las mieszany.

"Najlepiej zachowaną częścią dolnego zamku jest pałac, którego ściany z otworami okiennymi zachowały się do wysokości pierwszego piętra i są dobrze widoczne z zachodniej strony wzgórza. Gorzej wyglądają zachodni mur obronny i baszta nad urwiskiem, z których zachowały się tylko małe fragmenty. Z innych budowli dolnego zamku pozostały drobne kawałki murów i fundamenty częściowo ukryte w ziemi oraz wały. Z obiektów zamku górnego na szczycie skały zachowały się tylko fragmenty najstarszej, kwadratowej wieży i murów obronnych. Ta część zamku jest szczególnie narażona na erozję, odpadają z niej kolejne kamienie. Warto zwrócić uwagę, że zamek górny leży ponad 90 metrów powyżej dolnego. Jest to największa różnica wysokości pomiędzy obiektami tego samego zamku na Słowacji. Kilkadziesiąt metrów podejścia po stromych skałach sprawia, że górny zamek należy do najtrudniej dostępnych na Słowacji." U podnóża zamku wybudowano hotel Vršatec, z którego rozpościera się widok na malownicze skały vršateckie i okolice Pruskiego. Te tereny są mi osobiście niezwykle bliskie, a za każdym razem kiedy przyjeżdżam na Słowację, staram się odwiedzić Vršatec i odpocząć w otulinie lasu i górskich strumyków.